Inleiding
Voor veel Nederlanders roept de RMS-kwestie herinneringen op aan treinkapingen en gijzelingen in de jaren ’70. Voor een deel van de Molukse gemeenschap in Nederland blijft de droom van een Republiek der Zuid-Molukken , Republik Maluku Selatan (RMS) een symbool van rechtvaardigheid. Maar in Indonesië is het duidelijk: de Molukken zijn en blijven onderdeel van de Republiek Indonesië. De RMS leeft daar nauwelijks, behalve in geschiedenisboeken. Het is vooral in Nederland dat het verleden blijft sudderen, vaak bij mensen die er zelf nooit gewoond hebben.
1. Geen draagvlak in Indonesië
In 1950 riep een kleine groep leiders de RMS uit, maar de opstand werd snel neergeslagen.
Decennia later is de Molukse bevolking grotendeels geïntegreerd in de Indonesische staat.
Politieke, sociale en economische ontwikkelingen in de Molukken draaien om Indonesië, niet om een afgescheiden republiek.
Voor veel Indonesiërs is de RMS geen reële optie, maar een afgesloten hoofdstuk.
2. De oorsprong: gebroken belofte
Toen Indonesië in 1949 onafhankelijk werd na de soevereiniteitsoverdracht, werd het koloniale KNIL-leger opgeheven. Ongeveer 12.500 Molukse KNIL-militairen en hun families werden in 1951 tijdelijk naar Nederland gehaald. Hen was verteld dat ze later zouden kunnen terugkeren naar een eigen Molukse staat, een belofte die voortkwam uit politieke onzekerheid rond de Molukken. In plaats daarvan erkende Nederland al snel de Indonesische soevereiniteit, inclusief de Molukken. De verwachte zelfstandige Republiek der Zuid-Molukken bleef uit, waardoor het gevoel van verraad diep wortel schoot.
3. De diaspora in Nederland
Zo’n 12.500 Molukse KNIL-militairen en hun families kwamen begin jaren ’50 naar Nederland.
Wat bedoeld was als tijdelijk verblijf, werd permanent.
Binnen die gemeenschap bleef de RMS-gedachte springlevend, mede door teleurstelling en gebroken beloften van de Nederlandse overheid.
Voor latere generaties werd de RMS soms meer een identiteitsmarker dan een realistisch politiek project.
4. Treinkapingen en radicalisering
In de jaren ’70 greep een deel van de Molukse jongeren naar geweld om de RMS onder de aandacht te brengen.
Deze acties veroorzaakten diepe trauma’s in Nederland, maar brachten geen verandering in Indonesië.
Integendeel: in de Molukken zelf was er nauwelijks steun voor de RMS-beweging uit Nederland.
5 Nederland blijft hangen
In Nederlandse Molukse gemeenschappen wordt de RMS-discussie vaak nog steeds fel gevoerd.
Ironisch genoeg voeren sommige RMS-aanhangers deze strijd zonder ooit voet op Molukse bodem te hebben gezet.
Ondertussen is Indonesië economisch en politiek verder gegaan, en zien de meeste Molukkers hun toekomst binnen Indonesië.
Conclusie
De RMS- is in Indonesië allang verleden tijd. Voor de bevolking van de Molukken is het duidelijk: hun toekomst ligt binnen de Republiek Indonesië. Het RMS-ideaal dat in Nederland nog altijd rondzingt, lijkt vooral een echo van een pijnlijke geschiedenis die in de diaspora blijft voortleven. Zolang de discussie hier niet uit het verleden loskomt, zal Nederland blijven praten over een droom die in Indonesië al lang dood is.
